7 tips om je kind zelf te laten spelen in de vakantie

Yes, het is vakantie! De kinderen zijn lekker thuis, dan gaan ze hele dagen spelen en genieten van het thuis zijn… Dan kan ik mooi nog even alle kamers netjes ordenen en het huis een grote schoonmaakbeurt geven. Ja, mooi niet dus! Hangend op de bank roept de ene ‘ik verveel me!’ Terwijl de andere lukraak wat speelgoed door het huis gooit. Jammer dan… Daar gaat dat mooie sprookjesbeeld van een heerlijke vakantie. En toch hoeft het niet zo te gaan. Kunnen jouw kinderen zich slecht zelf vermaken? Is de vakantie voor jou eerder een pittige tijd om door te komen, dan een tijd om te genieten van je kinderen? Lees dan deze blog en laat je kinderen weer spelen!

Heb je er wel eens bij stilgestaan dat kinderen, als het geen vakantie is, de meeste tijd doorbrengen op school? Een plek waar ze constant bezig worden gehouden, waar een heel duidelijke structuur is en waar heel veel kinderen zijn om mee te spelen? Dit is iets dat je nooit thuis kan nabootsen en (denk ik) ook niet moet willen. Vakantie is een tijd om uit te rusten, voor je kinderen en ook voor jou. Alleen veel ouders ervaren het niet zo. Je wilt van alles doen en ondertussen moet je je kinderen bezig houden. Tips zoals het aanhouden van een duidelijke planning helpen wel wat, maar je wilt eigenlijk juist zo min mogelijk plannen in de vakantie. Daarbij is het vaak niet eens de planning, maar de laag er onder die ervoor zorgt dat er onrust is. Ik leg het uit. Wat er op school wordt aangeboden aan planning en uitdaging is uitgedacht. Er ligt een methode onder die is uitgedacht door onderwijsdeskundigen die weten wat kinderen in verschillende leeftijdsfasen nodig hebben. Om goed aan te kunnen sluiten op je kind in de vakantie is een klein beetje van deze kennis handig om ervoor te zorgen dat het soepel(er) verloopt.

Je kind heeft het hele schooljaar nieuwe informatie opgedaan. Op cognitief, motorisch en sociaal vlak is hij uitgedaagd geweest. De vakantie is er om uit te rusten en te verwerken wat ze allemaal geleerd hebben. Kinderen verwerken en rusten het beste uit door te spelen. Dit komt doordat spel een manier is waarop ze beeldend kunnen maken wat ze voelen. Dingen die je alleen gevoelsmatig beleefd en nog niet helemaal snapt, ga je snappen wanneer het beeldend gemaakt wordt. Check het maar eens in de Bijbel. De lastigste thema’s sneed Jezus aan door in metaforen te spreken. De gelijkenissen in Lukas 10 zijn voorbeelden van beeldend taalgebruik om iets dat onbegrijpelijk is, begrijpelijk te maken. Een ander voorbeeld is het avondmaal. Een beeldend ritueel wat ons stil doet staan bij iets dat onbegrijpelijk is, maar je wel raakt op het moment dat je hier aan deelneemt. Je begrijpt het op een dieper level, op gevoelsniveau. Terwijl je er geen woorden aan kunt geven. Ik vind het prachtig om te zien dat God ons zó goed snapt dat Hij weet dat we op deze manier toch dingen kunnen begrijpen. Zo werkt het ook bij kinderen. Er zijn veel dingen die zij nog niet begrijpen en zeker een heleboel dingen die ze nog niet in taal kunnen uitdrukken. Maar wel in spel! En laat dat nou net zijn wat kinderen niet altijd zo makkelijk vinden. Tot spel komen. Vandaar dat je hieronder tips vindt om je kind te helpen tot spel te komen.

1.      Omgeving veilig maken

Zorg ervoor dat de omgeving waarin het kind mag spelen veilig is. Er is niets zo frustrerend als steeds gestoord worden als je geconcentreerd bezig wilt zijn. Zorg ervoor dat je niet steeds hoeft te zeggen ‘pas op!’ ‘niet aankomen’ ‘hier blijven’ ‘niet in je mond stoppen’.  Pas de omgeving zo aan dat het veilig en afgebakend is voor je kind om er in te spelen. Dit lukt niet altijd volledig, maar dat hoeft ook niet. Check de omgeving en reflecteer bij jezelf of je je kind vaak moet corrigeren en of je dit kunt voorkomen door dingen in de omgeving aan te passen. Heb je kinderen in verschillende leeftijden? Zorg er dan voor dat het speelgoed met kleine onderdelen aan tafel wordt gespeeld. Vindt je kind het lastig om tot spel te komen, ga er dan even naast zitten. Ga zelf spelen zoals je dat vroeger deed. Totdat je ziet dat je kind zelf gaat spelen. Geef dan aan dat je even iets anders gaat doen en zo weer tijd samen hebt.

2.      Zorg voor passend aanbod en zet het klaar!

Wil je voorkomen dat je kind zich verveeld of gaat vragen om schermtijd? Wees het voor door iets klaar te zetten. Kies één of twee bakken speelgoed en zet ze in de kamer klaar, het liefst één op de grond en één bij de tafel. Zodat ze kunnen kiezen of ze op de grond spelen of liever op een stoel zitten. Passend aanbod betekent dat het niet te veel is, dat je kind geen keuzestress krijgt en dat het aansluit bij de beleving en het ontwikkelingsniveau van het kind. Ga eens zitten en zie hoe je kind speelt. Zie je dat het vooral timmert met auto’s, zet dan de volgende keer hamertje tik klaar. Zie je dat het de auto’s juist in bed wil stoppen en wil verzorgen, zet dan de volgende keer een wiegje klaar en eventueel een pop.

3.      Baken de tijd goed af

Leg de lat niet te hoog! Zeker niet als je gewend bent dat je kind niet goed zelf kan spelen. Begin in je eigen verwachting met vijf á tien minuten ‘zelfspeeltijd’. Mocht het meer worden, dan kan je daarvan genieten. Bouw dit uit, maar houdt aan dat kinderen in verschillende leeftijden ook een verschillende spanningsboog hebben.

10-12 maanden: 1 minuut

2-3 jaar: 2-3 minuten

4 jaar: 4-6 minuten

5 jaar: 6-8 minuten

6 jaar: 10 minuten

8 jaar: 15 minuten

10 jaar: 20 minuten

13 jaar: 30 minuten

Dit is de spanningsboog voor geconcentreerd werken. Wanneer het kind vrij aan het spelen is, wisselt het steeds van activiteit, kiest het zelf en kan zich daardoor langer concentreren. Je kunt dit wel als startpunt aanhouden. Houdt het aan in je verwachting en je zult niet zo snel teleurgesteld raken!

4.      Wissel zelf spelen af met samen spelen

Wanneer je een baby hebt wordt je steeds opnieuw herinnert aan de ontwikkelingsfasen waar je kind doorheen gaat en dat dit gepaard gaat met de ‘terug naar mama’ momenten. Als je kind ouder wordt, wordt je hier niet meer steeds mee geconfronteerd, maar dat neemt niet weg dat deze momenten er niet meer zijn. Het blijft een gegeven dat kinderen spelen in een cirkel van veiligheid. Ze gaan op ontdekking, steeds verder weg leren ze nieuwe dingen, spelen ze zelfstandig, maar dan komen ze terug naar mama/ verzorger. Daar is het veilig. Ze laden even op en dan gaan ze weer op pad. Ga ervan uit dat kinderen dit houden tot ze het huis uit zijn. Deze golfbeweging blijft. De momenten van weg zijn worden steeds langer, maar ze komen altijd weer terug om even op te laden. In spelmomenten kan je hier rekening mee houden door in de buurt te blijven. Als je iets wilt doen, zorg dan dat het korte momenten zijn of dat je kinderen in de buurt zijn. Zo kunnen ze altijd even bij je komen, een knuffel geven en weer doorgaan. Houdt er ook rekening mee dat ze tussendoor oplaad tijd nodig hebben. Wissel je activiteiten af door van je kinderen te verwachten dat ze even iets voor zichzelf doen en daarna iets samen doen met jou. Zorg ervoor dat je in de ‘samen-tijd’ alle tijd en aandacht voor je kind hebt en niet in je hoofd al weer bezig bent met het volgende.

Kinderen leven in het ‘nu’. Volwassenen wisselen vaak af tussen verleden, heden en toekomt. Daar waar je in het ‘nu’ kan zijn, bereik je je kind.

5.      Zorg voor vernieuwing in speelgoed

Zeker in een vakantie kan het zijn dat je kind het speelgoed beu is, omdat hij alles al kent. Door speelgoed klaar te zetten en af te wisselen kan je al veel vernieuwing geven. Wat kinderen altijd geweldig vinden is een verrassingsbak. Gegarandeerd dat je even rust hebt (10-20 minuten). Pak een grote bak en stop hier verschillend speelgoed is. Het is belangrijk dat er van alles wat in zit. Neem bijvoorbeeld een kleurboek met kleurtjes, een actiepoppetje, een paar boekjes, een puzzeltje, een friemeldingetje en het allerleukst; nog iets lekkers. Zorg dat je een paar van deze verrassingsdozen hebt en wissel af. Kies één vast moment op de dag dat deze doos tevoorschijn wordt gehaald, zodat het een ritueel wordt waar ze naar uit kunnen kijken.

6.      Je kind helpen om tot spel te komen

Niet ieder kind heeft het in zich om met nieuw speelgoed breed te spelen. Hiermee bedoel ik dat ze de verschillende mogelijkheden van het spelmateriaal uitproberen. Als ouder kan je ervoor kiezen het uit te leggen, maar kinderen zijn over het algemeen niet zo auditief aangelegd (leren niet per se door taal). Je kan hierin het volgende aanhouden: Voordoen, Samen doen, Zelf doen. Als jij naast je kind zelf gaat spelen op een manier waarop het spel gebruikt kan worden, geef je het voorbeeld. Als je ziet dat je kind dit uitprobeert, kan je kijken of het nodig is om het samen te doen en vervolgens laat je het je kind zelf doen. Het blijft in spel het belangrijkste dat je kijkt wat je kind doet. Observeer en probeer dit zonder oordeel te doen. Ontdek wie je kind is, welke eigenschappen en talenten je in zijn/haar spel ziet die je nog nooit gezien had. Verwonder je over je prachtige geschenk.

7.      Je kind helpen om in zijn spel te blijven

Spelen is niet alleen maar goed voor het verwerken van gevoelens en van wat je kind geleerd heeft. Het is ook een mogelijkheid om nieuwe dingen te leren. Om te laten zien hoe je hier op kan aansluiten zie je hieronder een plaatje van het ‘flow’ model. Een kind dat heerlijk in zijn spel zit, zit in zijn ‘flow’. In de afbeelding kan je zien dat een kind in het ‘flowkanaal’ komt als er een perfecte balans is tussen vermogen en uitdaging.

Verveeld je kind zich? Dan krijgt het waarschijnlijk te weinig uitdaging. Wordt het kind bang, of enorm vervelend in zijn spel? Dan is het waarschijnlijk te moeilijk. Pas het speelgoed aan op wat je kind kan en leuk vindt. Het spel mag net een beetje moeilijk zijn, maar niet te moeilijk. In professionele taal heet dit ‘de zone van de naaste ontwikkeling’. Een voorbeeld: Een baby die op de grond ligt te spelen kan je een stukje speelgoed aangeven, maar je kan het ook net op het randje van bereik leggen. Hierdoor moet de baby zich uitrekken om bij het stuk speelgoed te kunnen komen en stimuleer je hem iets te doen wat hij daarvoor net niet kon.

Probeer deze 7 tips eens uit en laat me weten wat er gebeurde! Wil je er meer mee oefenen? Het eigen maken en ervaren hoe het als kind is wanneer je deze tips wel of niet toepast? Over dit onderwerp heb ik een workshop ontwikkeld, eventueel ook toegepast op kinderdagverblijven/gastouders. Laat het me weten en wie weet kan ik deze workshop binnenkort bij jou (in de buurt) geven.